Relacje norm prawa Unii Europejskiej i prawa krajowego w zakresie ścigania przestępstw prania brudnych pieniędzy

Krystyna Patora

doi:10.26354/bb.3.1.94.2024

Data publikacji : 2024-06-14

Tom 94 Nr 1 (2024)

Relacje norm prawa Unii Europejskiej i prawa krajowego w zakresie ścigania przestępstw prania brudnych pieniędzy

Krystyna Patora

https://orcid.org/0000-0003-2526-6801

DOI: https://doi.org/10.26354/bb.3.1.94.2024

Abstrakt

Przedmiotem niniejszego artykułu jest niespójność przepisów dotyczących prania „brudnych” pieniędzy w prawie krajowym, a także w relacji do prawa unijnego. W artykule wskazane zostały braki legislacyjne, które uniemożliwiają skuteczne ograniczanie przestępczości prania pieniędzy. Bez ich wprowadzenia nie będzie możliwe ograniczanie zjawiska prania brudnych pieniędzy, szczególnie w tych wypadkach, a jest ich coraz więcej, przestępczości transgranicznej oraz popełnianej z wykorzystaniem podmiotów zbiorowych.

Słowa kluczowe:

czyn zabroniony, pranie brudnych pieniędzy, korzyści związane z popełnieniem czynu zabronionego, przestępczość zorganizowana, okoliczności obciążające, zabezpieczenie majątkowe, dyrektywy

Kody JEL

K14

Szczegóły

Bibliografia

Statystyki

Autorzy

Pobierz pliki

pdf

Zasady cytowania

Patora, K. (2024). Relacje norm prawa Unii Europejskiej i prawa krajowego w zakresie ścigania przestępstw prania brudnych pieniędzy. Bezpieczny Bank, 94(1), 43–65. https://doi.org/10.26354/bb.3.1.94.2024

Wskaźniki altmetryczne

Cited by / Share

Licencja

Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Na tych samych warunkach 4.0 Międzynarodowe.

Bibliografia

Błachnio A. (2024), [w:] J. Majewski (red.), Kodeks karny. Komentarz, WKP, teza 15.

Buchała K., Kardas P., Majewski J., Wróbel W. (1995), Komentarz do ustawy o ochronie obrotu gospodarczego, Warszawa.

Chatee S. (2022), Financial Crime in 2021 – Brexit and the 6th Anti Money Laundering Di- rective, https://sqa-consulting.com/financial-crime-in-2021-brexit-and-the-6th-anti-money

-laundering-directive/ (dostęp 2.07.2022).

Czepukojć M. (2017), Problematyka środków pieniężnych zgromadzonych na koncie bankowym w kontekście przedmiotu przestępstwa z art. 299 k.k. Glosa do uchwały SN z dnia 24 czerwca 2015 r., I KZP 5/15, Glosa nr 1.

Dąbrowska-Kardas M., Kardas P. (2016), [w:] A. Zoll (red.), Kodeks karny. Część szczególna. Tom III. Komentarz do art. 278–363, Warszawa.

Duży J. (2010), Pojęcie korzyści związanych z popełnieniem czynu zabronionego, Glosa do po- stanowienia SN z 1.09.2010 r., V KK 43/10.

Gadecki B. (2023), [w:] B. Gadecki (red.), Kodeks karny. Art. 1–316. Komentarz, Warszawa. Gałązka M. (2024), [w:] A. Grześkowiak, K. Wiak (red.), Kodeks karny. Komentarz. Warszawa. Giezek J. (red.) (2021), Kodeks karny. Część szczególna. Komentarz, WKP, teza 35.

Giezek J. (2013), Glosa do uchwały SN z 18.12.2013 r., I KZP 19/13, teza nr 4.

Gilmore W.C. (1999), Brudne Pieniądze. Metody Przeciwdziałania Praniu Pieniędzy, Warszawa.

Golonka A. (2021), Polskie regulacje karne wobec „szóstej” dyrektywy anti-money laudering, Ius Novum nr 1.

Górniok O. (2000), Przestępstwa gospodarcze Rozdział XXXVI i XXXVII Kodeksu karnego. Ko- mentarz, Warszawa.

Górniok O. (red.), (2003), Prawo karne gospodarcze, tom 10, Warszawa.

Kurowski M. (2020), [w:] D. Świecki, Kodeks postępowania karnego, Komentarz, tom I, Art. 1–424, Warszawa.

Lizak R. (2018), Pranie pieniędzy w prawie polskim na tle europejskim, międzynarodowym i amerykańskim, Warszawa.

Majkowski W., Sawczuk M., Muca D. (2021), Dyrektywa VI AML a obecnie obowiązujące polskie prawo krajowe, Monitor Prawniczy nr 19.

Michalska-Warias A. (2016), Glosa do postanowienia z dnia 12 stycznia 2015 r., III KK 247/14, WPP nr 1.

Oczkowski T. (2023), [w:] V. Konarska-Wrzosek (red.), Kodeks karny. Komentarz, wyd. IV, WKP, teza 7.

Patora K. (2020), Współpraca prokuratora z Generalnym Inspektorem Informacji Finansowej w zakresie spraw karnych dotyczących przestępstw z art. 299 k.k., 2020, „Prokuratura i Pra- wo”, nr 7–8.

Piątkowska B., Skelnik K. (2022), Rozwiązania obowiązujące w polskim systemie karnym w in- stytucjach obowiązanych w kontekście dyrektyw anti-money laundering, Probacja nr 4.

Pływaczewski E. (1993), Pranie brudnych pieniędzy. Możliwości przeciwdziałania z uwzględ- nieniem roli systemu bankowego, Toruń.

Potulski J. (2023), [w:] R.A. Stefański (red.), Kodeks karny. Komentarz. Warszawa/Legalis. Stefański R. (2011), [w:] T. Bojarski (red.), Źródła prawa karnego, Warszawa.

Wahl T. (2021), AML Package III: 6th AML Directive Proposed, https://eucrim.eu/news/am- l-package-iii-6th-aml-directive-proposed/ (dostęp 14.03.2022).

Ward D. (2021), How new rules on financial crime will impact the EU AML regime, https:// www-ey-com.translate.goog/en_sy/financial-services-emeia/how-new-rules-on-financia- l-crime-will-impact-the-eu-aml-regime?_x_tr_sl=en&_x_tr_tl=pl&_x_tr_hl=pl&_x_tr_pto=- op,sc (dostęp 2.07.2022).

Wąsowski K. (2001), Pranie brudnych pieniędzy, „Materiały i Studia” NBP, z. 121, Warszawa.

Wójcik J.W. (2002), Pranie pieniędzy. Kryminologiczna i kryminalistyczna ocena transakcji po- dejrzanych, Warszawa.

Wróbel T. (2012), Zakres tzw. źródłowych czynów zabronionych – przestępstwo prania brud- nych pieniędzy w kontekście regulacji międzynarodowych, Czasopismo Prawa Karnego i Nauk Penalnych, nr 4.

Zawłocki R., Gałęski M. (2024), [w:] M. Królikowski, R. Zawłocki (red.), Kodeks karny. Komen- tarz, Warszawa/Legalis.

Zoll A. (2016), Kodeks karny. Część szczególna, tom III, Warszawa.

Orzeczenia sądowe

Uchwała SN z 4.04.2005 r., sygn. I KZP 7/05, OSNKW 2005/5/44.

Postanowienie SA w Katowicach z 15.07.2009 r., II AKz 417/09, KZS 2010/11/55, OSA 2010/7/3-10).

Wyrok SA w Krakowie z 28.10.2009 r., II AKa 184/09, KZS 2009/12/61. Wyrok SA w Łodzi z 13.12.2012 r., II AKa 198/12; KZS 2014/11/53/.

Uchwała 7 Sędziów SN (zasada prawna) z 18.12.2013 r., I KZP 19/13, OSNKW 2014, Nr 1, poz. 1.

Postanowienie SN z 12.01.2015 r., sygn. III KK 247/14, Lex nr 1622321. Postanowienie SN z 30.11.2017 roku, IV KK 272/17, Lex nr 2434470.

Uchwała SN z 13.10.2021 r., I KZP 1/21, OSNK 2021/11-12/42, Lex nr 3239937.

Akty prawne

Bank Secrecy Act of 1970 r., 84 Stat. 1114.

Committee of Ministers of the Council of Europe, Recommendation No. R (80) 10 on measures against the transfer and the safekeeping of funds of criminal origin, 27.06.1980, https://search. coe.int/cm/Pages/result_details.aspx?ObjectID=09000016804f6231 (dostęp 2.01.2022).

Ustawa z 20.05.1971 r. Kodeks wykroczeń – Dz.U. 2021, poz. 2008.

Konwencja Narodów Zjednoczonych o zwalczaniu nielegalnego obrotu środkami odurzają- cymi i substancjami psychotropowymi, sporządzona w Wiedniu 20.12.1988 r., Dz.U. 1995 Nr 15, poz. 69 z 20.02.1995.

Dyrektywa Rady 91/308/EWG z 10.06.1991 r. w sprawie uniemożliwienia korzystania z sys- temu finansowego w celu prania pieniędzy – Dz.U.UE L z 28.06.1991 r., Dz.U.UE.L.1991.166.77.

Zarządzenie nr 16/92 Prezesa Narodowego Banku Polskiego z 1.10.1992 r. w sprawie zasad postępowania banków w razie ujawnienia okoliczności wskazujących na lokowanie w banku środków pieniężnych lub innych wartości majątkowych pochodzących lub mających związek z przestępstwem oraz przy dokonywaniu wpłat gotówkowych przekraczających określoną kwotę Dz.Urz. NBP z 2.10.1992 r., 20.9.1992.

Ustawa z 12.10.1994 r. o ochronie obrotu gospodarczego i zmianie niektórych przepisów prawa karnego – Dz.U. Nr 126, poz. 615.

Ustawa z 6.06.1997 r. Kodeks karny – t.j. Dz.U. 2021, poz. 2345.

Ustawa z 6.06.1997 r. Kodeks postępowania karnego – Dz.U. 2021, poz. 534. Ustawa z 10.09.1999 r. Kodeks karny skarbowy – t.j. Dz.U. 2021, poz. 408.

Konwencja Narodów Zjednoczonych z 15.11.2000 r. przeciwko międzynarodowej przestęp- czości zorganizowanej – Dz.U. 2005 Nr 18, poz. 158 z 31.01.2005.

Ustawa z 16.11.2000 r. o przeciwdziałaniu praniu pieniędzy oraz finansowaniu terroryzmu – Dz.U. 2017, poz. 1049.

Konwencja Nr 141 o praniu, ujawnianiu, zajmowaniu i konfiskacie dochodów pochodzących z przestępstwa, ratyfikowana przez Polskę w 2000 r. (Dz.U. 2003 Nr 46, poz. 394).

http://conventions.coe.int/Treaty/en/Treaties/Html/141.html (dostęp 1.01.2022).

Ustawa z 28.10.2002 r. o odpowiedzialności podmiotów zbiorowych za czyny zabronione pod groźbą kary – Dz.U. 2020, poz. 358.

Konwencja Rady Europy o praniu, ujawnianiu, zajmowaniu i konfiskacie dochodów po- chodzących z przestępstwa oraz o finansowaniu terroryzmu, sporządzona w Warszawie 16.05.2005 r. – Dz.U. 2008 Nr 165, poz. 1028.

Ustawa z 25.06.2009 r. o zmianie ustawy o przeciwdziałaniu wprowadzaniu do obrotu finan- sowego wartości majątkowych pochodzących z nielegalnych lub nieujawnionych źródeł oraz o przeciwdziałaniu finansowaniu terroryzmu oraz o zmianie niektórych innych ustaw – Dz.U. 2009 Nr 166, poz. 1317.

Dyrektywa Rady 2007/845/WSiSW z dnia 6 grudnia 2007 r. dotycząca współpracy pomię- dzy biurami ds. odzyskiwania mienia w państwach członkowskich w dziedzinie wykrywania i identyfikacji korzyści pochodzących z przestępstwa lub innego mienia związanego z prze- stępstwem – Dz.U.UE.L.2007.332.103 z dnia 18.12.2007.

Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady nr 2014/41/UE z 3.04.2014 r. w sprawie euro- pejskiego nakazu dochodzeniowego w sprawach karnych, Dz.U.UE.L.2014.130.1.

Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2015/849 z 20.05.2015 r. w sprawie zapo- biegania wykorzystywaniu systemu finansowego do prania pieniędzy lub finansowania ter- roryzmu, zmieniająca rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 648/2012 i uchylająca dyrektywę Parlamentu Europejskiego i Rady 2005/60/WE oraz dyrektywę Ko- misji 2006/70/WE Dz.U.UE L z 5.06.2015 r., Dz.U.UE.L.2015.141.73 ze zm.

Ustawa z 09.10.2015 r. o zmianie ustawy – Kodeks karny oraz niektórych innych ustaw – Dz.U. 2015, poz. 1855.

Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2018/1673 z dnia 23.10.2018 r. w spra- wie zwalczania prania pieniędzy za pomocą środków prawnokarnych Dz.U.UE.L.2018.284.22 z dnia 12.11.2018.

Ustawa z 1.03.2018 r. o przeciwdziałaniu praniu pieniędzy oraz finansowaniu terroryzmu – Dz.U. 2023, poz. 1124.

Ustawa z 17.12.2021 r. o zmianie niektórych ustaw w związku z powołaniem Centralnego Biura Zwalczania Cyberprzestępczości – Dz.U. 2021, poz. 2447.