Nieważność umowy kredytu denominowanego lub indeksowanego kursem CHF a roszczenie kredytodawcy o zwrot wartości zaoszczędzonych wydatków

Michał Paczek

doi:10.26354/bb.4.3.92.2023

Data publikacji : 2023-11-03

Tom 92 Nr 3 (2023)

Nieważność umowy kredytu denominowanego lub indeksowanego kursem CHF a roszczenie kredytodawcy o zwrot wartości zaoszczędzonych wydatków

Michał Paczek

https://orcid.org/0009-0006-0538-1289

DOI: https://doi.org/10.26354/bb.4.3.92.2023

Abstrakt

Relewantne z perspektywy art. 405 i n. k.c. zaoszczędzenie wydatków stanowić może na gruncie prawa polskiego rezultat zdarzenia w postaci spełnienia na rzecz wzbogaconego usługi, przede wszystkim, jeśli ta świadczona jest bez podstawy prawnej. Przedmiotem korzyści majątkowej podlegającej obowiązkowi zwrotu jest w takich wypadkach zaoszczędzony na wynagrodzenie usługodawcy wydatek. Z kolei usługodawcę uznać można w takim wypadku za zubożonego z tego tylko powodu, że nie otrzymał za standardowo odpłatną usługę wynagrodzenia. W warunkach nieważnej umowy kredytu indeksowanego lub denominowanego zdarzeniem, z którego wynika wzbogacenie w postaci zaoszczędzonych przez kredytobiorcę wydatków na uzyskanie finansowania jest nienależne świadczenie banku, polegające na powstrzymywaniu się od dochodzenia zwrotu wypłaconego konsumentowi kapitału przez określony czas. Zubożenie banku objawia się natomiast w nieuzyskanym przezeń wynagrodzeniu za usługę udostępniania kapitału, pomimo faktu jej realizacji. Wynikająca z przepisów krajowych dopuszczalność przyznania bankowi roszczenia przenoszącego wartość wypłaconego w wykonaniu nieważnej umowy kapitału kredytu nie może być oceniana z pominięciem przepisów dyrektywy 93/13, które w ocenie autora uzasadniać powinny jedynie ograniczenie jego wysokości z uwagi na potrzebę interpretacji konsekwencji nieważności umowy wynikającej z wyłączenia jej istotnych postanowień na podstawie art. 385¹ § 1 k.c. w zgodzie z art. 7 ust. 1 dyrektywy 93/13.

Słowa kluczowe:

bezpodstawne wzbogacenie, usługi, zaoszczędzenie wydatków, kredyt frankowy, roszczenie o wynagrodzenie za korzystanie z kapitału

Kody JEL

K12, K15, K20

Szczegóły

Bibliografia

Statystyki

Autorzy

Pobierz pliki

pdf

Zasady cytowania

Paczek, M. (2023). Nieważność umowy kredytu denominowanego lub indeksowanego kursem CHF a roszczenie kredytodawcy o zwrot wartości zaoszczędzonych wydatków. Bezpieczny Bank, 92(3), 64–87. https://doi.org/10.26354/bb.4.3.92.2023

Wskaźniki altmetryczne

Cited by / Share

Licencja

Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Na tych samych warunkach 4.0 Międzynarodowe.

Bibliografia

W. Dudziec-Rzeszowska, Wynagrodzenie za bezumowne korzystanie z kapitału - glosa, I ACa 635/19, Monitor Prawniczy 18/2020.

Dyrektywa 98/6/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 16 lutego 1998 r. w sprawie ochrony konsumenta przez podawanie cen produktów oferowanych konsumentom (Dz. U. UE. L. z 1998 r. Nr 80, str. 27 z późn. zm.).

Dyrektywa Rady 93/13/EWG z dnia 5 kwietnia 1993 r. w sprawie nieuczciwych warunków w umowach konsumenckich (Dz. U. UE. L. z 1993 r. Nr 95, str. 29 z późn. zm.).

U. Ernst, A. Rachwał, F. Zoll, Prawo cywilne. Część ogólna, wyd. 2, Warszawa 2013.

D. Fuchs, A. Malik [w:] Kodeks cywilny. Komentarz. Tom III. Zobowiązania. Część ogólna (art. 353-534), red. M. Fras, M. Habdas, Warszawa 2018.

M. Gutowski, Wadliwość umów kredytów frankowych, Instytucje Prawa Prywatnego, Warszawa 2022.

G. Karaszewski [w:] Kodeks cywilny. Komentarz aktualizowany, red. J. Ciszewski, P. Nazaruk, LEX/el. 2022.

P. Kotler, K.L. Keller, A. Koshy, J. Mithileshwar, Marketing Managment, wyd. 13, New Delhi 2009 - cyt. za S. Kaystha, Defining Service and Non Service Exchanges.Service Science, 2011, https://pubsonline.informs.org/doi/pdf/10.1287/serv.3.4.313 [dostęp: 23.07.2023 r.].

P. Księżak [w:] Kodeks cywilny. Komentarz, K. Osajda (red. serii), W. Borysiak (red. tomu), wyd. 29, Warszawa 2021.

E. Łętowska, Kwalifikacje prawne w sprawach o sanację kredytów frankowych - da mihi factum dabo tibi ius, Stanowisko przygotowane dla Forum Konsumenckiego, działającego przy RPO, str. 20, https://bip.brpo.gov.pl/sites/default/files/Prof._Ewa_Łętowska_Kwalifikacje_prawne_w_sprawach_o_sanację_kredytów_frankowych_da_mihi_final_29.06.20.pdf [dostęp: 2.08.2023 r.].

E. Łętowska, Rozliczenie unieważnionej abuzywnej umowy kredytu - polemika z prof. Jerzym Pisulińskim.

K. Mularski [w:] Kodeks cywilny. Tom II. Komentarz do art. 353–626, red. M. Gutowski, wyd. 3, 2022.

T. Nowakowski, Kilka uwag na temat unieważnienia umowy kredytu indeksowanego, Przegląd Prawa Handlowego 2021, nr 5.

M. Paczek, Roszczenie o zwrot wartości zaoszczędzonych wydatków: konstrukcja ogólna oraz zastosowanie w zakresie regulacji stosunków między stronami nieważnej umowy kredytu frankowego.

K. Pietrzykowski [w:] Kodeks cywilny. Tom I. Komentarz do art. 1–4491, wyd. 10, red. K. Pietrzykowski, Warszawa 2020.

J. Pisuliński, Dyrektywa 93/13 nie przystaje do umów długoterminowych, Poradnik Frankowicza - dodatek do Dziennik Gazeta Prawna nr 96, 2020.

T. Sokołowski [w:] Kodeks cywilny. Komentarz. Tom III. Zobowiązania - część ogólna, wyd. II, red. A. Kidyba, Warszawa 2014.

Stanowisko Rzecznika Finansowego w odpowiedzi na wniosek Pierwszego Prezesa Sądu Najwyższego w sprawie III CZP 11/21, str. 58-59, https://rf.gov.pl/wp-content/uploads/2021/06/Stanowisko-do-SN-w-sprawie-kredytow-frankowych.pdf [dostęp: 2.08.2023 r.]

B. Swaczyna [w:] Komentarz do ustawy o księgach wieczystych i hipotece [w:] Ustawa o księgach wieczystych i hipotece. Przepisy o postępowaniu wieczystoksięgowym. Komentarz, red. J. Pisuliński, Warszawa 2014.

G. Tracz, Kredyt jako typ umowy, Transformacje Prawa Prywatnego, nr 4/2019.

G. Tracz, W sprawie skutków nieważności umów kredytu walutowego, Transformacje Prawa Prywatnego 2/2022

R. Trzaskowski [w:] Kodeks cywilny. Komentarz. Tom III. Zobowiązania. Część ogólna, wyd. II, red. J. Gudowski, Warszawa 2018.

Uchwała SN z 7.05.2021 r., III CZP 6/21.

Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (t.j. Dz. U. z 2022 r. poz. 1360 z późn. zm.).

P. Wajda, Zwrot kosztów z tytułu bezumownego korzystania z kapitału pieniężnego w przypadku stwierdzenia nieważności (ex tunc) umowy kredytu, cz. 1, Przegląd Ustawodawstwa Gospodarczego 2021.

Ł.Węgrzynowski, Procesowe sposoby realizacji żądań "frankowiczów". Glosa do uchwały SN z dnia 15 września 2020 r., III CZP 87/19, Glosa 2021, nr 4

Wyrok SA w Gdańsku z 26.10.2020 r., V AGa 69/20, LEX nr 3185285.

Wyrok SA w Łodzi z 15.11.2017 r., I ACa 1396/17.

Wyrok SA w Poznaniu z 13.01.2020 r., I ACa 1205/18.

Wyrok SA w Warszawie z 26.11.2019 r., I ACa 722/18.

Wyrok SA w Warszawie z 12.01.2022 r., V ACa 608/21.

Wyrok SO w Szczecinie z 3.06.2019 r., II Ca 1319/18.

Wyrok SO w Warszawie z 12.03.2020 r., I C 214/19.

Wyrok SN z 24.10.1974 r., II CR 542/74.

Wyrok SN z 6.11.2013 r., IV CSK 134/13.

Wyrok SN z 11.12.2019 r., V CSK 382/18.

Wyrok SN z 24.06.2021 r., II CSKP 88/21.

Wyrok SN z 3.02.2022 r., II CSKP 459/22.

Wyrok TS z 17.07.2014 r., C-169/14, Juan Carlos Sánchez Morcillo i María del Carmen Abril García v. Banco Bilbao Vizcaya Argentaria SA.

Wyrok TS z 26.01.2017 r., C-421/14, Banco Primus SA v. Jesús Gutiérrez García.

Wyrok TS z 3.10.2019 r., C-260/18, Kamil Dziubak i Justyna Dziubak przeciwko Raiffeisen Bank International AG.

Wyrok TS z 29.04.2021 r., C-19/20, I.W. i R.W. v. Bank BPH S.A.

Wyrok TS z 30.06.2022 r., C-170/21, Profi Credit Bulgaria EOOD przeciwko T.I.T.

Wyrok TS z 15.06.2023 r., C-520/21, A.Szcześniak przeciwko Bankowi M. SA.

Związek Banków Polskich, „Wynagrodzenie” za korzystanie z kapitału (zwrot wartości świadczenia banku polegającego na umożliwieniu kredytobiorcy korzystania z kapitału), Warszawa 2021.