Prawne i pozaprawne podstawy ochrony informacji o osobie fizycznej stanowiących tajemnicę bankową

Marta Sagan-Martko

doi:10.26354/bb.2.2.95.2024

Data publikacji : 2024-08-22

Tom 95 Nr 2 (2024)

Prawne i pozaprawne podstawy ochrony informacji o osobie fizycznej stanowiących tajemnicę bankową

Marta Sagan-Martko

https://orcid.org/0000-0003-1385-2141

DOI: https://doi.org/10.26354/bb.2.2.95.2024

Abstrakt

Celem artykułu jest wykazanie, że oprócz rozproszonych w wielu aktach prawnych podstaw ochrony informacji stanowiących tajemnicę bankową, można wskazać także na te pozaprawne. Mimo tak szerokiego zakresu regulacji, równowaga między prywatnością a możliwością dostępu organów władzy publicznej do informacji konfidencjonalnych nie została zachowana, o czym świadczy konsekwentnie rozszerzany przez ustawodawcę katalog przypadków, w których możliwe jest powzięcie informacji objętych tajemnicą bankową czy też podmiotów mających do nich dostęp. Pozaprawne podstawy ochrony informacji dotyczących stosunków klientów z bankierami mają zdecydowanie dłuższą tradycję, co świadczy o ich doniosłości dla obrotu bankowego. O roli poruszanej problematyki świadczy także fakt, że współcześnie znana jako tajemnica bankowa instytucja była przedmiotem ochrony w praktyce kupieckiej czy bankierskiej jeszcze przed sformalizowaniem jej w postaci powszechnie obowiązujących przepisów. Na podstawie wyników przeprowadzonych badań należy stwierdzić, że gwarancyjny charakter tajemnicy bankowej zanika, mimo tak szeroko ujętego w przepisach zakresu ochrony. Wykorzystano metodę formalno- dogmatyczną, która jako podstawowa dla badań prawniczych posłużyła do egzegezy i interpretacji aktów prawnych. Podstawowymi źródłami danych są akty prawne oraz literatura przedmiotu.

Słowa kluczowe:

tajemnica bankowa, informacje, ochrona, podstawy prawne, podstawy pozaprawne

Kody JEL

K38

Szczegóły

Bibliografia

Statystyki

Autorzy

Pobierz pliki

pdf

Zasady cytowania

Sagan-Martko, M. (2024). Prawne i pozaprawne podstawy ochrony informacji o osobie fizycznej stanowiących tajemnicę bankową. Bezpieczny Bank, 95(2), 27–42. https://doi.org/10.26354/bb.2.2.95.2024

Wskaźniki altmetryczne

Cited by / Share

Licencja

Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Na tych samych warunkach 4.0 Międzynarodowe.

Bibliografia

Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997 r. (Dz. U. 1997 nr 78 poz. 483 ze zm.),

Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (t. j. Dz. U. z 2023 r. poz. 1610 ze zm.),

Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. Kodeks karny (t. j. Dz. U. z 2024 r. poz. 17),

Ustawa z dnia 29 sierpnia 1997 r. Prawo bankowe (t .j. Dz. U. z 2023 r. poz. 2488 ze zm.),

Ustawa z dnia 29 lipca 2005 r. o obrocie instrumentami finansowymi (t. j. Dz. U. z 2024 r. poz. 722 ze zm.),

Ustawa z dnia 16 listopada 2016 r. o Krajowej Administracji Skarbowej (t. j. Dz. U. z 2023 r. poz. 615 ze zm.),

Ustawa z dnia 1 marca 2018 r. o przeciwdziałaniu praniu pieniędzy oraz finansowaniu terroryzmu (t. j. Dz. U. z 2023 r. poz. 1124 ze zm.),

Ustawa z dnia 10 maja 2018 r. o ochronie danych osobowych (t. j. Dz. U. z 2019 r. poz. 1781).

Ustawa z dnia 29 października 2021 r. o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. poz. 2105 ze zm.),

Ustawa z dnia 1 grudnia 2022 r. o Systemie Informacji Finansowej (Dz. U. z 2023 r. poz. 180),

Ustawa z dnia 16 sierpnia 2023 r. o zmianie niektórych ustaw w związku z zapewnieniem rozwoju rynku finansowego oraz ochrony inwestorów na tym rynku (Dz. U. poz. 1723),

Konwencja o Ochronie Praw Człowieka i Podstawowych Wolności sporządzona w Rzymie dnia 4 listopada 1950 r., zmieniona następnie Protokołami nr 3, 5 i 8 oraz uzupełniona Protokołem nr 2. (Dz. U. z 1993 nr 61 poz. 284),

Międzynarodowy Pakt Praw Obywatelskich i Politycznych otwarty do podpisu w Nowym Jorku dnia 19 grudnia 1966 r. (Dz. U. 1977 nr 38, poz. 167),

Arabska Karta Praw Człowieka uchwalona w Tunisie 22 maja 2004 r. przez Radę Ligi Państw Arabskich, http://hrlibrary.umn.edu/instree/loas2005.html?msource=UNWDEC19001&tr=y&auid=3337655, dostęp: 9.02.2024 oraz poprzednia wersja tegoż aktu z 15 września 1994 r., http://hrlibrary.umn.edu/instree/arabcharter.html, dostęp: 9.02.2024,

Afrykańska Karta Praw Człowieka i Ludów uchwalona na konferencji Organizacji Jedności Afrykańskiej w Nairobi 26 czerwca 1981 r.,

http://www.achpr.org/files/instruments/achpr/banjul_charter.pdf, dostęp: 23.05.2019, tekst w tłumaczeniu na język polski: http://libr.sejm.gov.pl/tek01/txt/inne/1981.html, dostęp: 9.02.2024,

Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2015/849 z dnia 20 maja 2015 r. w sprawie zapobiegania wykorzystywaniu systemu finansowego do prania pieniędzy lub finansowania terroryzmu, zmieniająca rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 648/2012 i uchylająca dyrektywę Parlamentu Europejskiego i Rady 2005/60/WE oraz dyrektywę Komisji 2006/70/WE (Dz. U. UE. L. z 2015 r. Nr 141, str. 73 ze zm.),

Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2016/679 z dnia 27 kwietnia 2016 r. w sprawie ochrony osób fizycznych w związku z przetwarzaniem danych osobowych i w sprawie swobodnego przepływu takich danych oraz uchylenia dyrektywy 95/46/WE (Dz. U. UE. L. z 2016 r. Nr 119, str. 1 ze zm.),

Wyrok TK z 19 maja 1998 r., sygn. akt U 5/97, OTK 1998, nr 4, poz. 46,

Wyrok TK z 19 lutego 2002 r., sygn. akt U 3/01, OTK ZU nr 1/A/2002, poz. 3,

Wyrok TK z 12 maja 2003 r., sygn. akt. SK 38/02, OTK ZU 2003, Nr 6A, poz. 53,

Wyrok TK z 20 listopada 2002 r., sygn. akt K 41/02, www.otk.trybunal.gov.pl/orzeczenia/teksty/otk/2002/K_41_02.doc., dostęp: 9.02.2024,

Postanowienie TK z 7 października 1992 r., U 1/92, OTK 1992, nr 2, poz. 38,

Wyrok SN z 8 kwietnia 1994 r., sygn.. akt III ARN 18/94,

https://www.sn.pl/sites/orzecznictwo/Orzeczenia1/III%20ARN%2018-94.pdf, dostęp: 12.02.2024,

Wyrok SN z 19 lutego 2010 r., IV CSK 428/09, LEX nr 585878,

Wyrok SN z 31 maja 2023 r., sygn. akt II CSKP 1251/22, LEX nr 3590461,

Wyrok NSA w Warszawie z dnia 18 grudnia 2008 r., sygn. akt II GSK 526/08, LEX nr 522422,

Bierzanek R., Miękkie prawo międzynarodowe, Sprawy Międzynarodowe nr 1/1987,

Chłopecki A., Zakres, sposób i skutki stosowania „miękkiego prawa” jako alternatywy dla regulacji ustawowych – na przykładzie rynku finansowego, Wiadomości Ubezpieczeniowe nr 3/2013,

Byrski J., Tajemnica bankowa a outsourcing działalności bankowej. Rozważania

na tle powierzenia przez bank czynności dotyczących technologii informatycznych,

Przegląd Ustawodawstwa Gospodarczego nr 4/2006,

Dobosiewicz Z., Bankowość, Warszawa 2011,

Frańczuk M., Kodeksy dobrych praktyk. Prawno-socjologiczne aspekty bankowego soft law a współczesna kultura bankowa, Kraków 2017,

Gliniecka J., Tajemnica bankowa w ujęciu prawnym, Sopot 1997,

Golonka A., Obowiązki banków związane z przeciwdziałaniem praniu brudnych pieniędzy oraz finansowaniu terroryzmu w świetle znowelizowanych przepisów, Ius Novum nr 2/2019,

Grzybowski S., Ochrona dóbr osobistych według przepisów ogólnych prawa cywilnego, Warszawa 1957,

Jabłońska- Bonca J., Problemy ze spójnością prawa i regulacjami pozaprawnymi

a siła sprawcza państwa – zarys tematu, Krytyka Prawa, tom 7/2015,

Jabłońska- Bonca J., Korporacyjne regulacje pozaprawne a systemowość prawa. Zarys problemów, Przegląd Prawa i Administracji CIV/2016,

Jabłoński M., Koźmiński K., Otoczenie prawne sektora bankowego w Polsce. Degradacja stanu prawnego oraz jej skutki, Warszawa 2023,

Jończyk A. , Nowa tajemnica bankowa, Przegląd Podatkowy nr 6/1998,

Jovanović M.N., The economics of international integration, Cheltenham-Northampton 2015, s. 480,

Jurkowska-Zeidler A., Penalizacja zachowań stanowiących naruszenie tajemnicy bankowej, Gdańskie Studia Prawnicze nr 1/2008,

Kalus S., Komentarz do art. 23 Kodeksu cywilnego [w:] Kodeks cywilny. Komentarz. Tom I. Część ogólna (art. 1-125), M. Fras, M. Habdas (red.), LEX nr 10674,

Kłaczyński M., Tajemnica bankowa w outsourcingu, Transformacje Prawa Prywatnego nr 3/2002,

Kotliński G., Outsourcing w gospodarce finansowej banków komercyjnych,

Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego – Ekonomiczne Problemy

Usług nr 38/2009,

Knypl M., Trzciński K., Znaczenie zwyczajów i dobrych obyczajów w prawie cywilnym i handlowym, Przegląd Prawa Handlowego nr 8/1997,

Marcinkowska M., Corporate governance w bankach. Teoria i praktyka, Łódź 2014,

Mednis A., Komentarz do art. 104 [w:] Prawo bankowe. Komentarz, A. Mikos-Sitek, P. Zapadka (red.), Lex/el,

Monkiewicz A., Dostęp sądu do informacji objętych tajemnicą bankową w postępowaniu cywilnym, Studia Prawnoustrojowe nr 26/2014,

Morawski W., Zarys powszechnej historii pieniądza i bankowości, Warszawa 2002,

Muras Z., Podstawy prawa, Warszawa 2019,

Nadolska A., Soft law w regulacji rynku finansowego w Polsce: rekomendacje, wytyczne i lista ostrzeżeń publicznych KNF, Warszawa 2021,

Narożny T., Prawo Bankowe, Poznań 1998,

Nazaruk P., Komentarz do art. 23 [w:] Kodeks cywilny. Komentarz aktualizowany, J. Ciszewski (red.), LEX/el. 2023,

Niczyporuk A., Ochrona interesów konsumenta na rynku detalicznych usług bankowych w Polsce na tle Unii Europejskiej, Warszawa 2018,

Ofiarski Z., Rola soft law w regulacji rynku finansowego na przykładzie rekomendacji i wytycznych Komisji Nadzoru Finansowego [w:] Prawo rynku finansowego : doktryna, instytucje, praktyka, M. Olszak, A. Jurkowska-Zeidler (red.), Warszawa 2016,

Płończyk K., Podlasko P., Komentarz do art. 171 ustawy - Prawo bankowe [w:] Prawo bankowe. Komentarz. Tom I i II, F. Zoll (red.), LEX nr 7787,

Pomorska A., Komentarz do prawa bankowego, Warszawa 1994,

Rakowski J., Kierunki i konsekwencje zmian w zakresie outsourcingu bankowego w Rzeczypospolitej Polskiej, Białystok 2023,

Romanowski M., Weber- Elżanowska A.-M., Kilka refleksji na temat kompetencji

Komisji Nadzoru Finansowego do wydania Zasad Ładu Korporacyjnego dla instytucji nadzorowanych, Wiadomości Ubezpieczeniowe nr 3/2016,

Rutkowska- Tomaszewska E., Ochrona prawna konsumenta na rynku usług bankowych, Warszawa 2013,

Sagan-Martko M., Nowe uprawnienia organów Krajowej Administracji Skarbowej w zakresie uzyskiwania informacji objętych tajemnicą bankową a prawo do prywatności podatnika [w:] Księga Zjazdu Katedr Prawa Finansowego i Prawa Podatkowego „Misja prawa finansowego- wyzwania współczesności” red. E. Feret, P. Majka, Rzeszów 2023,

Sarnecki P., Komentarz do art. 51 [w:] Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej. Komentarz. Tom II, red. L. Garlicki, M. Zubik, Lex/el,

Skuczyński P., Soft law w perspektywie teorii prawa [w:] System prawny a porządek prawny, red. O. Bogucki, S. Czepita, Szczecin 2008,

Shaw M., Prawo międzynarodowe, Warszawa 2006,

Swora M., Outsourcing bankowy w świetle znowelizowanych przepisów prawa bankowego, Glosa nr 7/2004,

Uliasz J., Konstytucyjna ochrona prywatności w świetle standardów międzynarodowych, Rzeszów 2018,

Wasiński M. J., Afrykańska Karta Praw Człowieka i Ludów. Studium podstawy normatywnej regionalnego systemu ochrony praw człowieka, Łódź 2017,

Wieczorek A., Klepczarek E., Konsolidacja sektora bankowego [w:] Polityka państwa wobec sektora bankowego w Polsce. Konsekwencje sektorowe i makroekonomiczne, Warszawa 2019.

Zapiec-Laskowska M., Kleczkowski L., Udostępnianie informacji bankowych w postępowaniu kontrolnym, Monitor Podatkowy nr 9/1999,

Żygadło A., Wyłączenia tajemnicy bankowej a prawo do prywatności, Warszawa 2011,

Żygadło A., Outsourcing bankowy po zmianach w prawie [w:] Problemy współczesnej bankowości W. Góralczyk (red.), LEX nr 202447,

Legge federale sulle banche e le casse di risparmio dell'8 novembre 1934, https://www.admin.ch/opc/it/classified-compilation/19340083/index.html, dostęp 12.02.2024.

Powszechna Deklaracja Praw Człowieka uchwalona przez Zgromadzenie Ogólne ONZ rezolucją 217/III a z 10 grudnia 1948 roku w Paryżu, http://www.unesco.pl/fileadmin/user_upload/pdf/Powszechna_Deklaracja_Praw_Czlowieka.pdf, dostęp: 9.02.2024,

Pismo z dnia 2.06.2000 r., wydane przez: Narodowy Bank Polski Generalny Inspektorat Nadzoru Bankowego, NB/BPN/I/237/00, Tajemnica bankowa a ochrona danych osobowych,

Rekomendacja Związku Banków Polskich dotycząca dobrych praktyk w zakresie przenoszenia rachunków oszczędnościowo- rozliczeniowych dla klientów indywidulanych na polskim rynku bankowym przyjęta przez Zarząd Związku Banków Polskich na posiedzeniu w dniu 12 sierpnia 2009 roku, https://www.zbp.pl/photo/NORB06/Rekomendacja.pdf, dostęp: 15.02.2024.

Kodeks Etyki Bankowej (Zasady Dobrej Praktyki Bankowej) Związku Banków Polskich przyjęty na XXV Walnym Zgromadzeniu Związku Banków Polskich w dniu 18 kwietnia 2013 r. w Warszawie, https://www.zbp.pl/public/repozytorium/dla_bankow/prawo/komisja_etyki_bankowej/KEB_final_WZ.pdf, dostęp: 14.02.2024,

Kanon Dobrych Praktyk Rynku Finansowego KNF, https://www.knf.gov.pl/knf/pl/komponenty/img/Kanon%20DPRF_51881.pdf, dostęp: 14.02.2024,

Uchwała Nr 99/08 Komisji Nadzoru Finansowego z dnia 18 marca 2008 r. w sprawie rekomendacji stosowania Kanonu Dobrych Praktyk Rynku Finansowego (Dz. Urz. KNF z 2008 r. Nr 3, poz. 9),

Uchwała Nr 243/2023 Komisji Nadzoru Finansowego z dnia 26 czerwca 2023 r. w sprawie wydania Rekomendacji U dotyczącej dobrych praktyk w zakresie bancassurance (Dz. Urz. KNF z 2023 r. poz. 15).